Αναζωπύρωση του επιχειρηματικού πνεύματος μέσω της εκπαίδευσης

Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη μέσα στη δύσκολη οικονομική συγκυρία που διανύει είναι περισσότερους επιχειρηματίες, περισσότερη καινοτομία και μεγαλύτερη ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος απαραίτητη καθίσταται η τόνωση του επιχειρηματικού πνεύματος των νέων, ενώ αναγνωρίζεται πλέον ευρέως ότι ο κυριότερος μοχλός προώθησης και ενίσχυσης της επιχειρηματικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς είναι η εκπαίδευση.

Η επιχειρηματικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να μετατρέπει τις ιδέες του σε πράξη. Κύρια συστατικά της είναι η δημιουργικότητα, η ικανότητα ανάληψης κινδύνου και πρωτοβουλίας, ανάπτυξης καινοτομίας, καθώς και η ικανότητα σχεδιασμού και διαχείρισης ενός project με σκοπό την επίτευξη ορισμένων στόχων. Προϋποθέτει, επομένως, ένα σύνολο ικανοτήτων, εξειδικευμένη γνώση και επιχειρηματικές δεξιότητες.

Ο υψηλός βαθμός επιχειρηματικότητας είναι κρίσιμο συστατικό για την ανταγωνιστικότητα και κατ' επέκταση για τους ρυθμούς ανάπτυξης μιας οικονομίας. Χωρίς τις θέσεις εργασίας που συνεπάγεται η δημιουργία νέων επιχειρήσεων, η αύξηση της απασχόλησης κατά μέσο όρο θα ήταν αρνητική. Οι νέες εταιρείες και, ιδιαίτερα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συνιστούν τη σημαντικότερη πηγή δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Ο αριθμός των νέων θέσεων εξαιτίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ευρώπη ανέρχεται σε 4 εκατομμύρια κάθε χρόνο. Ωστόσο, το ποσοστό των ατόμων που επιθυμούν να γίνουν επιχειρηματίες έχει μειωθεί αισθητά τα τελευταία τρία χρόνια στην Ευρώπη, από 45% σε 37%. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό παραμένει ιδιαίτερα υψηλό (50%), το 68% όμως των ατόμων πιστεύουν πως κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Ο σημαντικότερος παράγοντας που μπορεί να δώσει ώθηση στην επιχειρηματικότητα είναι η εκπαίδευση. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 15 με 20 τοις εκατό των μαθητών που λαμβάνουν μέρος σε κάποιο πρόγραμμα επιχειρηματικότητας κατά τη διάρκεια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, θα ξεκινήσει μελλοντικά τη δική του επιχείρηση. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το αντίστοιχο ποσοστό του γενικότερου πληθυσμού κατά τρεις με έξι φορές. Επιπλέον  η απόκτηση ικανοτήτων σχετικών με την επιχειρηματικότητα συνδέεται με υψηλότερη απασχόληση των νέων: σε πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 78% των φοιτητών της επιχειρηματικότητας απασχολήθηκαν κατευθείαν μετά το πέρας των σπουδών τους, έναντι 59% των υπολοίπων φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Επομένως, ή ένταξη της επιχειρηματικότητας στην εκπαίδευση είναι από τις πιο προσοδοφόρες επενδύσεις στις οποίες θα πρέπει να δώσουν έμφαση οι ιθύνοντες προκειμένου να ενισχύσουν την ανάπτυξη, σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Παρόλα αυτά, όπως αποκαλύπτει η πιο πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου για την επιχειρηματικότητα, το 76% των Ευρωπαίων δηλώνει πως δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ κάποιο μάθημα σχετικό με την επιχειρηματικότητα. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα είναι ακόμα μεγαλύτερο και αγγίζει το 83%.

Παρόλο που αρκετές χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν επιτυχημένα εισάγει την επιχειρηματικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει πως η εκπαίδευση αναφορικά με το κρίσιμο αυτό ζήτημα θα πρέπει να μετατραπεί σε βιωματική μάθηση μέσα από παραδείγματα από την πραγματική ζωή και να συμπεριλαμβάνει τη συμμετοχή των ίδιων των επιχειρηματιών. Για το λόγο αυτό τον περασμένο Ιανουάριο υιοθέτησε το Entrepreneurship 2020 Action Plan, με το οποίο καλεί όλες τις χώρες μέλη να διασφαλίσουν την ενσωμάτωση της επιχειρηματικότητας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέχρι το 2015. Προς την κατεύθυνση αυτή, θετική θα μπορούσε να αποβεί η χρήση εργαλείων εξειδικευμένης επιμόρφωσης (e-mentoring) για την επιλογή της κατάλληλης εκπαιδευτικής κατεύθυνσης με βάση τις επαγγελματικές προοπτικές που διαμορφώνονται. Οι άλλοι δύο πυλώνες που περιλαμβάνει το πρόγραμμα, εκτός από την εκπαίδευση και την κατάρτιση, αφορούν στη δημιουργία ενός καταλληλότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην καλλιέργεια μιας αντίληψης για τους επιχειρηματίες διαφορετικής από αυτήν που υπάρχει σήμερα. Το τελευταίο πηγάζει από το γεγονός ότι οι επιχειρηματίες δεν προβάλλονται ως πρότυπα στη σημερινή κοινωνία, όπως συμβαίνει με άλλα επαγγέλματα, με αποτέλεσμα η καριέρα ως επιχειρηματίας να κατατάσσεται ιδιαίτερα χαμηλά στη λίστα με τα πιο ελκυστικά επαγγέλματα για τους νέους, κάτι που συνιστά αποτρεπτικό παράγοντα για τα άτομα που θέλουν να ακολουθήσουν την κατεύθυνση αυτή.

Νικολέτα Δανιηλοπούλου
Οικονομολόγος MSc
Ερευνήτρια της Edujob.gr